Discover everything about sustainability from Wouter van Noort

Zo fascinerend dit. In de bodem zit een nog grotendeels onontdekt netwerk van intelligentie en samenwerking. Kijk voor het oplossen van de grote problemen van nu dus eens in de grond, zegt Toby Kiers in dit mooie interview door Gemma Venhuizen. “Natuurbeschermers hebben te veel een bovengrondse bias.”

“Vaak wordt bij CO2-opslag gekeken naar landplanten en naar algen in de oceaan, maar schimmeldraden kunnen dienen als een enorme carbon sink. Uit onderzoek blijkt dat tot wel 70 procent van het in de bodem opgeslagen koolstof zich bevindt in mycorrhizavormende paddenstoelen en de wortels waarmee ze samenwerken.

Kiers: „Iedere meter die verloren gaat aan vertegeling, erosie, vervuiling en intensieve landbouw veroorzaakt een deuk in de klimaatregulerende gereedschapskist van de aarde.”

“Ik vergelijk ze graag met levende algoritmes die ingewikkelde puzzels kunnen oplossen.” Je kunt mychorrhizaschimmels vergelijken met coöperaties. Ze handelen niet individueel maar groepsgewijs.

Mijn hoop is dat we de ondergrond net zo intensief gaan onderzoeken als de ruimte.”

Lees het hele interview hier:

Lokaal eten is niet per se beter qua voetafdruk, plasticverpakking niet slecht als het verspilling van voedsel tegengaat, vlees in beperkte mate is vaak gezonder (en betaalbaarder) dan ultra-processed vleesvervangers. Je hoeft het niet met alles eens te zijn wat Louise Fresco hier zegt, maar er staat veel zinnigs tussen, en ik vrees dat veel goedbedoelende mensen hier een blinde vlek voor hebben.

“En tegenwoordig onderscheiden mensen zich ook met eigen opgelegde voorkeuren’, zegt Fresco. ‘Als jij een flat white met havermelk bestelt, druk je je identiteit uit. Het is geen toeval dat zo veel influencers zich op voedsel richten, en laten weten dat ze elke dag met een groene smoothie beginnen. Ze hebben het over gezondheid en schoonheid, terwijl de relaties veel complexer zijn dan ze worden voorgesteld. Mensen willen zo bijna een nieuwe religieuze groep creëren.”

Lees het hele interview:

Wat kun je zélf doen voor betere biodiversiteit? Nou, verrassend veel, volgens deze wetenschappers van Naturalis:

“Je kunt het ook dichter bij huis houden, letterlijk, zoals in je achtertuin of op je balkon. Deze miniatuurnatuur biedt misschien geen ruimte aan dassen of zeearenden, maar wel aan de groep met veruit de grootste soortenrijkdom onder de dieren: insecten. Zij vormen een belangrijk deel van de biodiversiteit, dus als je daar iets voor wilt doen, dan doe je er goed aan insecten te helpen. En dat kan gemakkelijk.

Zorg bijvoorbeeld dat je inheemse planten in je tuin zet. Dat aparte struikje uit Japan is misschien wel mooi, maar oninteressant of zelfs oneetbaar voor insecten van hier. Ze zijn er niet op afgestemd, in tegenstelling tot inheemse planten waarmee ze zijn geëvolueerd. Veel soorten insecten zijn zelfs afhankelijk van slechts één of een beperkt aantal planten. De dagpauwoog, Aglais io, bijvoorbeeld, lust als rups niets anders dan brandnetel, Urtica sp. Hoe meer verschillende planten, hoe meer verschillende soorten die erop kunnen leven, dus hoe groter de biodiversiteit. Zitten er aan al die variatie aan planten ook nog van april tot september bloemen, dan heb je een insectenparadijs. En als je die inheemse planten in een tuincentrum koopt, let er dan op dat ze gekweekt zijn zonder gif, anders lok je de insecten een dodelijke val in.

Iets anders wat je kunt doen, is tegels verwijderen. Zo zijn er vele soorten insecten die zich alleen kunnen handhaven in een bepaalde omgeving en die zal veranderen als het klimaat verandert. Als dat type omgeving al blijft bestaan, zal de locatie ervan opschuiven, maar lang niet alle soorten zijn in staat om op tijd achter die verschuiving aan te rennen, vliegen, kruipen of zwemmen. Groene tuinen in stedelijk gebied verbinden natuurgebieden aan weerszijden en bieden daarmee een vluchtroute.

Je kunt ook dingen laten. Luiheid loont. Wieden hoeft niet altijd, bijvoorbeeld. Wat is komen aanwaaien, voelt zich kennelijk thuis op die plek. Zo kom je gratis aan die inheemse planten. Blaadjes die daartussen zijn gedwarreld, kun je ook gewoon laten liggen, want die vormen niet alleen een natuurlijke laag mulch, maar ook een prima omgeving voor allerlei zes- en minder- of meerpotig leuks. Bladblazers hoef je dus nooit meer te hanteren. Dat is gelijk goed voor je ecologische voetafdruk.”

(Natuurlijk is dit niet genoeg om de Amazone te redden, maar sociale en politieke verandering begint wel degelijk bij individueel gedrag)

Lees verder:

Heel interessant: meteorologen leren harde data te combineren met inheemse Afrikaanse kennis over het weersvoorspellende gedrag van planten en dieren, met betere weermodellen tot gevolg.

“We hebben het hier over eeuwenoude gebruiken – die verdienen onze aandacht, om begrepen en behouden te worden.’ De meteoroloog werkt aan een boek over de kennis van de Nganyi. ‘Planten en dieren weten vaak eerder wat eraan komt dan mensen. Maar dat moet je wel kunnen lezen.’

Een wandeling om de kraal van Ole Wuapari laat zien hoe zo’n lezing werkt. Met zijn wandelstok port de Masai-oudste zachtjes in een mierenhoop, rondom de gaten krioelt een kolonie zwarte mieren. ‘Als het gaat regenen’, legt hij uit, ‘dan lopen de mieren veel verder. Nu blijven ze bij hun nest, ze willen niet weg.’

De acacia’s tonen zich wat optimistischer: uit de takken piepen kleine groene blaadjes, een voorteken dat er weer wat druppels gaan vallen. Genoeg zal het niet zijn, vreest Ole Wuapari: ‘Buitjes.’ Zijn wandelstok wijst nu omhoog. ‘De wolken vliegen over, maar er gebeurt niets. Ik denk niet dat het nog echt gaat regenen. Tenzij we de ster zien.’”

Mooi stuk van Saskia Houttuin in de Volkskrant. Via Joost Bastmeijer.

Wat is dit gaaf. New York heeft een populaire online kaart van de bomen in de stad, waar op te zien is waar bijzondere exemplaren staan, wat hun verhaal is, en een inschatting van de economische en maatschappelijke waarde per boom. Zijn dit soort databases er ook in NL?

‘Near the Tennis House in Brooklyn’s Prospect Park grows a magnificent white oak that stands out for its impressive stature, with a trunk that’s nearly four feet wide. But the massive tree does more than leave visitors in awe. It also provides a slew of ecological benefits, absorbing some 25,000 tons of carbon dioxide and intercepting nearly 9,000 gallons of stormwater each year, according to city data. It also removes pollutants from the air and help the the city conserve enough energy to power a one- or two-bedroom apartment for roughly two months.

In economic terms, just that one tree contributes more than $550 each year.’

Via Nature Desks

Nu weer de ogen op de échte bal: ‘Particulieren (en kleine bedrijven) gaan betalen voor de uitstoot die ze veroorzaken met hun auto, hun woning of hun bedrijfsruimte.’

Lees het hele stuk:

We moeten veel meer in relaties en interacties denken en veel minder in hokjes. De plotse afname van wegverkeer tijdens COVID leidde verrassend genoeg tot… méér methaan in de atmosfeer, een zeer krachtig broeikasgas.

‘Er was minder verkeer op de weg en in de lucht als gevolg van lockdownmaatregelen tijdens de coronapandemie. Dat laatste zorgde voor minder uitlaatgassen, zoals stikstofoxiden en koolmonoxide. En dat had, via een keten van reacties, weer tot gevolg dat er in de atmosfeer minder methaan werd afgebroken – waardoor de concentratie hoog uitkwam.’

Goed stuk van Marcel aan de Brugh, en weer een mooi voorbeeld van hoe belangrijk (en moeilijk) systeemdenken is. Hard ingrijpen in complexe dynamische systemen leidt altijd tot onverwachte gevolgen.

Ontgroeien, degrowth, antigroei? Of is dat eigenlijk precies de verkeerde benadering? Alle levende systemen groeien, maar die groei gaat na een kwantitatieve fase in de vaak over in een kwalitatieve ontwikkeling. Zou dat een oplossingsrichting kunnen zijn? Niet groei an sich is slecht, de gekozen richting van de groei wel. Systeemonderzoeker Fritjof Capra verwoordt het mooi:

“Our key challenge is to shift from an economic system based on the notion of unlimited growth to one that is both ecologically sustainable and socially just. From the perspective of the systems view of life, "no growth" cannot be the answer.

Growth is a central characteristic of all life. A society, or economy, that does not grow will die sooner or later. Growth in nature, however, is not linear and unlimited. While certain parts of organisms, or ecosystems, grow, others decline, releasing and recycling their components, which become resources for new growth.

This kind of balanced, multifaceted growth is well known to biologists and ecologists. The recognition of the fallacy of the conventional concept of growth, the two authors suggest, is the first essential step to overcoming our economic crisis. In the words of social-change activist Frances Moore Lappé (2009):

Since what we call "growth" is largely waste, let's call it that! Let's call it an economics of waste and destruction. Let's define growth as that which enhances life — as generation and regeneration — and declare that what our planet needs is more of it.

The notion of "growth which enhances life" is what is meant by qualitative growth — growth that enhances the quality of life. In living organisms, ecosystems, and societies, qualitative growth includes an increase in complexity, sophistication, and maturity.

Unlimited quantitative growth on a finite planet is clearly unsustainable, but qualitative economic growth can be sustained if it involves a dynamic balance between growth, decline, and recycling, and if it also includes the inner growth of learning and maturing.”

Ik kwam deze passage tegen in de boeiende dissertatie van Anneloes Smitsman,

Doctor of Philosophy en Into the heart of systems change

Waarom laten we ons toch zo makkelijk afleiden door kleine crisisjes, relletjes en bullshit terwijl er toch echt een existentiëler probleem is? Mooie column van Beatrice de Graaf: “Omdat bij [de klimaatcrisis] bijna iedereen schuldig is, en wat te verliezen heeft. Iedereen is bang voor de revolutie. En daarom leiden we liever de aandacht af van het echte drama door elders kleine crisisstofwolkjes op te blijven schoppen.”

Zo interessant dit: de gezondste en meest biodiverse bossen zijn die bossen die door inheemse bevolkingsgroepen worden bewoond. Er hóéft geen tegenstelling te zijn tussen de belangen van mensen en de overige natuur.