‘Het vermogen tot zelfbeheersing is minstens zo belangrijk als intelligentie in het leven’

Zelfbeheersing is minstens net zo belangrijk als intelligentie, zegt gedragonderzoeker Will Tiemeijer in dit mooie interview met Floor Rusman. Belangrijk onderwerp in een tijd die nogal wat zelfbeheersing en -begrenzing vraagt van mensen. En zelfbeheersing heb je niet helemaal zelf in de hand, blijkt uit steeds meer onderzoek.

Wat beïnvloedt ons vermogen tot zelfbeheersing?

“Tiemeijer, die zes jaar aan zijn boek heeft gewerkt, noemt de factoren routineus op. „Eén: negatief affect. Als je veel negatieve gevoelens hebt, wil je die wegnemen en doe je dingen die op de langere termijn niet zo handig zijn. Twee: cognitieve belasting. Ik als hogeropgeleide met een goede baan en inkomen hoef me minder zorgen te maken over de energierekening dan iemand die het zwaar heeft. Drie: eerdere zelfcontrole. Als je dag in dag uit je steeds weer moet beheersen, discipline moet opbrengen, raakt die batterij ook leeg. Vier: stress. Een beetje stress is niet erg, veel stress wel. En het vijfde is slaap. Als je slecht hebt geslapen, gaat alles moeilijker, inclusief je zelfbeheersing.”

Is er iets bekend over hoe zelfcontrole verdeeld is onder de bevolking? Hangt de eigenschap samen met je sociaal-economische positie?

„Als je gaat meten en je correleert zelfcontrole met sociaal-economische klasse, dan zie je inderdaad een verband. Hogeropgeleiden zijn over het algemeen wat beter in wilskracht. Maar in welke richting gaat de causaliteit? Dat is een controversieel onderwerp. Met name in Amerika is het idee dominant dat arme mensen domweg geen impulscontrole hebben en dat ze alleen maar in het hier en nu leven. Dat zou nu eenmaal in hun natuur zitten, en daardoor schoppen ze het niet ver.

Maar er komt steeds meer onderzoek dat het ook andersom laat zien. Als je in een onveilige situatie leeft, waarin er steeds weer een beroep wordt gedaan op je incasseringsvermogen, dan doet dat iets met je karakter, waardoor zelfcontrole zich minder goed kan ontwikkelen én eerder wordt ondermijnd door de vijf factoren. Laag op de sociaaleconomische ladder staan betekent: meer negatief affect, meer cognitieve belasting, meer zelfcontrolenoodzaak, meer stress en minder slaap.”

Lees het hele interview: